Uyuz Hastalığı(Scabies,Gale,gidişik)

• Uyuz,sarcoptes scabiei var.hominis adlı parazitin neden olduğu bir deri hastalığıdır.
• Uyuz,kaşıntılı,bulaşıcı ve farklı şiddette deri döküntüleri ile kendini gösterir.
• Tüm yaş gruplarında görülebilir.
• Hastalık belirtileri parazitin alınmasından ortalama bir ay sonra ortaya çıkar.
• Parazit insan gözüyle zor görünür.
• Deri yüzeyinde çiftleşmeden sonra erkek parazit ölür.Dişi parazit ise deri içinde ve altında deriyi eriten bir madde salgılayarak bir tünel açar ve yumurtalarını bu tünele bırakır. Yumurtadan çıkan larvalar tünelin tavanını delerek deri yüzeyine çıkarlar.
• Kaşıma sonucu deriden yatağa dökülen parazitler 1-2 gün yaşayabilirler.
• Yaşam süresi 4-6 hafta olan dişi parazit,bu süre boyunca günde 0.5-5mm hızla tünel açar ve ortalama 50 yumurta bırakır.
• Bulaşma,genellikle bir başka kişiden deri teması ile olur.
• En kolay bulaşma birlikte çıplak uyuma ile olur.
• Dans etme, tokalaşma gibi kısa süreli temaslarla bulaşma olasılığı düşüktür.
• Parazit taşıyan çamaşır ve çarşaf gibi eşyalarla bulaşma sık değildir.

Belirtiler

• En sık ve en erken gözlenen belirti özellikle geceleri şiddetti artan kaşıntıdır.
• Derinin incelenmesinde tünel,vezikül perle,eritematöz papüller,ekskoriasyonlar,nödüller,vezikülopüstüler veya büllöz lezyonlar ve sekonder bakteriyel enfeksiyonlar görülebilir.
• Tünel(silon) ve vezikül perle uyuza özgü belirtilerdir.
• Diğer lezyonlar cildin duyarlanmasına bağlıdır.
• Tünel ortalama insan kılı genişliğinde ve 1cm uzunluğundadır.
• Tünelin kör ucu üzerinde veya tünelden bağımsız olarak küçük veziküller (vezikül perle) görülebilir.
• Kaşıma nedeniyle tüneller ve vezikül perle kısa sürede harap olur. Bu nedenle sağlam tünel ve vezikül perle görmek zordur.
• Tüneller en sık ellerde,özellikle parmak aralarında ve bileklerde yerleşir.
• Ayrıca ayaklar,koltukaltı bölgeleri,göbek çevresi,erkeklerde genital bölge ve kadınlarda meme başlarında da yer alır.
• Tüneller çocuklarda el içleri ve ayak tabanları ile ayak yan yüzlerinde olduğu gibi,saçlı deride,kulak arkasında da görülebilir.
• Bebeklerde uyuzun farklı klinik tablolarda görülmesi nedeniyle teşhis zor olabilir.
• Etkilenen ailede en şiddetli belirtiler genellikle bebekte görülür.
• Avuç ve tabanlarda görülen vezikülopüstüler lezyonlar çok tipiktir.
• Yetişkinler ve büyük çocuklardan farklı olarak yüz ve saçlı deri tutulumu sıktır.

Teşhis 

• Hastanın yakınmaları ve klinik muayene ile konulur.
• Ayrıca parazitin,yumurtalarının ve feçes artıklarının mikroskopik incelemede gösterilmesi ile doğrulanabilir.

Tedavi

• Uyuz,tedavi edilebilen bir hastalıktır.
• Başarılı bir tedavi için parazitin elimine edilmesi,semptomların ve varsa sekonder enfeksiyonların ortadan kaldırılması gerekir.
• Şikayeti olsun olmasın tüm aile fertleri aynı şekilde tedavi olmak durumundadır.
• Tedaviden sonra kaşıntı ve klinik bulgular 1-3 hafta içinde geriler.
• Uyuz nodülleri ve vezikülopüstüler lezyonları tedaviye daha dirençlidirler.
• Uyuz nodüllerinin ortadan kaybolması birkaç ay sürebilir,yerel steroidler tedavide uygulanabilir.
• Nödüllerin bulaşıcılık özelliği yoktur ve ek tedavi gerekmemektedir.
• Tedavide ,permetrin(krem,losyon,şampuan)  çocuk hastalar için ilk seçenektir.
• Permetrin krem kuru deriye uygulanır,8-12 saat sonra banyo yapılır.Bir hafta sonra tedavi tekrarlanabilir.
• Sıcak banyo sonrası ilaç uygulaması emilimi dolayısıyla nörotoksik etkisini artırır.
• 2 aydan küçüklere  ve hamilelere önerilmemektedir.
• Yanma,kaşıntı dışında yan etki bildirilmemiştir.
• Nörolojik toksisite riski çok azdır.
• Parazit öldükten sonra ölü parazitlere ve artıklarına karşı oluşabilen alerjik reaksiyonlar nedeni ile kaşıntı birkaç hafta sürebilir.
• Böyle durumlarda antihistaminik ilaçlar,lokal steroidler kullanılabilir.
• Tedavide başarısızlık veya tekrarlama durumunda, el tırnaklarının altında veya saçlı deride gözden kaçabilen tüneller aranmalıdır.
• Uyuz,giysiler veya çarşaflardan nadiren bulaşır,yine de giysi ve çarşafların kaynar su ile en az 5 dakika süreyle yıkanmaları önerilir.
• Kaynatılamayan giysilerse 10 gün boyunca poşetlerde tutularak parazitin ölmesi sağlanmalıdır.
• Kuru temizleme de parazit eliminasyonu için yeterlidir.