Kist Hidatik
- Kist Hidatik,hayvanlardan insanlara geçen bir hastalıktır.
- Ekinokok adındaki parazitin larvaları hastalığa neden olur.
- Ekinokoklar,köpek,kedi,kurt,tilki gibi hayvanların bağırsaklarında yaşarlar.
- Ekinokokların 4 türünden 3’ü insanlarda hastalık yapar.
1- E.Granulosus (kist hidatik)
2- E.Multiokularis (alveolar kistik hastalık)
3- E.Vogeli (nadiren hastalık yapar)
4- E.Oligarthrus - Ekinokok için insanlar ara konaktır.
- Enfeksiyon, köpeklere enfekte koyun sığır gibi hayvanların iç organlarını yemesiyle bulaşır.
- İnsanlara ise parazit,toprak,su ve köpeğin dışkısı ile bulaşmış yiyecek yoluyla geçer..
- İnsandan insana bulaş olmamaktadır.
- Hem alveolar hem de kistik ekinokokkoz ciddi ve kronik seyir gösterir.
- Yetersiz veya uygun olmayan tedavi sonucunda mortaliteye dahi neden olabilir.
Klinik
- Genellikle yavaş büyüyen kitle etkisi yaratır.
- Semptomlar tutulan organa yerleşen kistlerin büyüklük ve yerleşimine,yakın dokuya basısına ve rüptür veya
sekonder enfeksiyon gibi komplikasyonlarının gelişimine bağlı olarak değişir. - Kistlerin çoğu asemptomatiktir,sponran gerileyebilir.
- Belirti veren kistlerin çoğu 5cm’den büyüktür.
- Karaciğer kistleri karın ağrısı,sarılık ve hepatomegali,akciğer kistleri öksürük,hemoptizi yapabilir.
Tanı
- Hem alveolar hem de kistik ekinokokozun erken tanısı,tedavi cevabı ve izlemi açısından büyük önem taşır.
- Çoğu vaka erken dönemde asemptomatiktir.
Tedavi
- 3 tedavi yöntemi uygulanmaktadır.
1- Cerrahi tedavi
2- Medikal tedavi
3- PAIR uygulaması - Cerrahi tedavi
- Kist intakt ise cerrahi tedavi ile tam iyileşme sağlanabilir.
- Hepatik kistler büyük ise(>10cm),sekonder enfekte olduğunda veya beyin,akciğer,böbrek gibi
organlarda yerleşmiş olan kistlerde cerrahi tedavi öncelikle tercih edilir. - Medikal tedavi
- Medikal tedavide Benzimidazol bileşikleri ve Praziquantel kullanılır.
- Benzimidazol bileşikleri ile vakaların 1/3’ünde tam iyileşme,
- Vakaların %30-50’sinde ise kist boyunda belirgin gerileme gözlenmiştir.
- Benzimidazol bileşikleri
– Albendazol 10-15mg/kg/g
– Mebendazol 40-50mg/kg/g - Etkinlik açısından iki ilaç arasında farklılık görülmemekle beraber,intestinal emilim ve kist içine penetrasyonu gibi
özelliklerinin daha iyi olması nedeni ile albendazol öncelikli tercih edilmektedir. - Minimum tedavi süresi 3 aydır.
- Yan etkiler (nötropeni,karaciğer toksisitesi,alopesi) ilaç kesildiğinde geri dönüşümlüdür.
- Gebelik,kronik hepatik hastalık ve kemik iliği depresyonu kemoterapi için kontrendikedir.
- Praziquantel izokinolon türevidir.Parazitin kaslarını spastik paralizi yaparak etki eder.
- Dozu 40-60mg/kg/gündür.
- Albendazol ile beraber kullanıldığında daha etkilidir.
- Albendazol ile beraber preoperatif kullanılabilir.
- Bulantı,kusma,karın ağrısı,ateş,ürtiker gibi yan etkiler görülebilir.
- Kullanılan ilaçların dozu,kullanım şekli ve kullanım süresi ile ilgili bir protokol yoktur.
- İlacın etkisi kişiden kişiye değişebilmektedir.
- Bu nedenle her hasta ayrı olarak ele alınmalı,düzelme hızı,ilaçların yan etkileri takip edilmelidir.
- PAIR tekniği (Ponksiyon – Aspirasyon – İnjeksiyon – Reaspirasyon)
- Cerrahi uygulanamayan,cerrahiyi reddeden hastalarda karaciğer,abdominal kavite,dalak,böbrek,kemik yerleşimli solid veya multipl kistlerde PAIR uygulanabilir. Kistlerin biliyer sistemle ilişkisi varsa,bu yöntem uygulanamaz. Akciğerkist hidatiği için uygulaması sık komplikasyon gelişmesi nedeni ile önerilmemektedir.
- İlk olarak Seldinger 18G ile lezyona girilir. Kist sıvısının yaklaşık % 25-35’i aspire edilir. Kaviteye aspire edilen kist volümünün % 5-10’ dan az hipertonik saline ( % 15-20 NaCl ) 5 dk içinde hipertonik saline canlı proskoleksleri öldürür. Endokistin perikistten ayrılması için beklenir. Bu ayrılma yaklaşık 10 dk alır. Gerekirse ayrılmayı sağlamak için hipertonik saline miktarı artırılabilir. US ile ayrılma gösterildikten sonra tüm sıvı kaviteden reaspire edilir.
- Sonuç olarak kist hidatik hastalığında standart bir tedavi bulunmamaktadır.
- İlaç tedavisi komplike olmayan kistlerde veya vital organ dışı yerleşimlerde iyi tolere edilmektedir.
- Cerrahi tedavi ile rekürrens oranı fazladır.
- PAIR uygulaması seçilmiş bazı vakalar içi alternatifdir.
- Tedavi her hastanın özellikleri göz öüne alarak düzenlenmelidir.
Önlemler
- El yıkama ve hijyen kurallarına uyumun sağlanması
- Endemik bölgelerde köpekle temastan kaçınma
- Köpek ve tilki dışkısı ile temasın engellenmesi
- Köpeklerin arekolin hidrobromid ile veya prazikuantel ile tedavisi
- Köpeklere prazikuantel emdirilmiş tuzak kurulması
- Köpeklerin etrafa dışkılamaları halinde dışkıların poşete konulup, sonra çöpe atılması
- Özellikle kurban bayramlarında yapılan kesimler sonrasında kistli sakatatların gömülmesi, köpeklere verilmemesi
- Kamp bölgelerinde suların kaynatılarak içilmesi
- Mezbahaların kontrolü
Başaranoğu S,TKara A.Ekinokokkoz ;Kist Hidatik.Klinik Tıp Pediatri.Cilt:8Sayı:4 Temmuz-Ağustos 2016
Doğru Ü.Kist hidatik.Güncel Pediatri.http://www.guncelpediatri.com/makale_534/Kist-Hidatik(19 Ekim 2016)
http://edirne.hsm.saglik.gov.tr/hsm/kist-hidatik-hastaligindan-korunmak-icin-alinacak-onlemler/