Görme Taramaları ve Göz Sorunları
- Görme taramaları doğumdan itibaren başlar.
- Tüm çocuklar doğumdan 1-2 ay sonra,1 yaşında,3 yaşında ve 5-6 yaşında göz muayenesinden geçirilmelidir.
- Sonraki dönemde özellikle ailesinde kırma kusuru (görme sorunu) olanlarda birkaç yıl aralıklarla devam edilmelidir.
- İlk 1-2 aydaki göz muayenesi çocuk hekimleri ya da aile hekimleri tarafından yapılabilir.
- 1500 gramın altında ve 32.haftadan önce doğan tüm prematüre bebekler doğumdan sonra muayene edilmelidir.
- İlk muayene doğumdan sonra 4.haftada yapılmalıdır.
- Tüm bebekler ve çocuklar;
Doğumsal katarakt,
Şaşılık,
Göz tembelliği,
Glokom(göz tansiyonu),
Kırma kusurları (görme sorunları),
Göz bebeği anomalileri,
Göz kapağı sorunları,
Göz yaşı kanalı tıkanıklığı,
Gözde kanama ve iltihap açısından değerlendirilir. - Yenidoğan bebekler görebilmektedirler, ancak erişkinlerin seviyesinde değildir, görme keskinliği zamanla artmaktadır.
- Yenidoğan bebeğin annenin yüzüne bakması 2.ayda belirginleşir.
- Cisimleri 3.aydan itibaren takip etmeye başlar.
- 2-3 aylık iken 25-30cm uzaklıktaki cisimleri,
- 6 aylık iken 3m uzaklıktaki cisimleri izleyebilir.
- Normalde saydam olması gereken göz merceğinin saydamlığını kaybedip beyazlaşmasına katarakt denir.
- Katarakt yeni doğan bebeklerde veya çocuklarda da görülebilir.
- Bunlara bir kısmı doğumsaldır bir kısmı ise sonradan oluşabilir.
- Yeni doğan bebeğin gözbebeğinde beyazlık görülmesi genellikle doğumsal kataraktın belirtisidir.
- Tek göz veya her iki gözde olabilir.
- Tek gözde görülen kataraktlar daha önemlidir.
- Göz tembelliğine bağlı kalıcı görme bozukluğu oluşabilir.
- Doğumsal kataraktın en büyük sakıncası göz tembelliği (ambliyopi) oluşturmasıdır.
- Tedavisi cerrahidir
Göz kaymaları (şaşılık)
- Yenidoğan bebeklerin yaklaşık %65’inde ilk 5 ayda sık olarak kaymalara rastlanmaktadır.
- Bu kaymaların bir kısmı 1 yaşına doğru düzelmektedir.
- Kayma olduğunda tam bir göz muayenesi ile kornea,mercek,retina ,görme siniri ve lens değerlendirilir.
- Çünkü az görmede kaymaya neden olmaktadır.
- Sorun saptanmaz ise 1 yaşına kadar beklenilir,1 yaş sonrası tekrar değerlendirilir.
- Şaşılıkların 2 ana nedeni vardır.
- %80’ninde kırma kusuru mevcuttur,bunların çoğu hipermetrop olup gözlük verildiğinde düzelir,ameliyata gerek kalmaz.
- %20’sinde ise bir kırma kusuruna rastlanmaz.
- Bu bebeklerde cerrahi düzeltme ve kapatma yöntemleriyle gözler kuvvetlendirilmeye çalışılır.
Göz tembelliği (ambliyopi)
- Göz dokularının yani kornea,mercek,retina,göz sinirinin sağlam olmasına rağmen görmenin iyi olmamasıdır.
- Göz tembelliğinde üç boyutlu görme,kontrast duyarlılık azalır.Pilotluk,cerrahlık gibi meslekleri yapması zorlaşır.
- Belli taramalar,araştırmalar yapılmaz ise ailenin çocuğunun gözünün tembel olduğunu anlaması çok güçtür.
- Anne ve/veya babasında göz tembelliği olan çocukta göz tembelliği riski biraz daha fazladır.
- Birinci derece akrabalarda göz tembelliği varsa bu çocukların da mutlaka belirli zamanlarda muayene edilmesi gerekir.
- Bebek/çocuk ne kadar erken yakalanırsa tedaviden yanıt alınması o derece olumludur.
- Zamanında da yakalansa göz tembelliğinin tedavisinde kabaca 3 tür sonuç ile karşılaşılır.
- 1/3 ünde çok iyi sonuç elde edilir,görme artar,
- 1/3 ünde görme bir miktar artar,
- Diğer 1/3 lük bölümde ise yeterince düzelme hatta hiç düzelme olmaz.
- Göz tembelliğinin en önemli nedeni kırma kusurlarıdır.(görme sorunları)
- 2.neden şaşılıklar,
- 3.neden yoksunluk tembelliği denilen korneadaki,retinadaki bir leke nedeni ile yeterli ışık giremmesi sonucu oluşan tembelliktir.
- Göz tembelliğinin tedavisinde ilk 5 yaş çok önemlidir.
- Göz tembelliği ancak kapatma ile düzelir.
- Cerrahi müdahale söz konusu değildir.
- Cerrahi tedavi sadece şaşılığı düzeltmek için kullanılır.
- Tedavide en önemli yaklaşım zayıf olan gözü kullanmaktır.
- Bu yüzden daha iyi olduğu tahmin edilen göz kapatılır.
- Kapatma süreleri çocuğun yaşına göre değişir.
- Örn.6 aylık bebek için 45 dakika süre ile gözü kapatmak yeterliyken 5-6 yaşta bu süre 5-8 saate kadar çıkabilir.
- Göz gereğinden fazla süre kapatılırsa diğer gözde tembellik oluşabilir.
- 9-10 yaşın üstünde kapatma tedavisinden elde edilen sonuçlar küçük yaşlara göre çok azdır.
- Kapatmanın belli bir yaşa kadar sürdürülmesi gerekir.
Göz tansiyonu (glokom)
- Bebeklerde de göz tansiyonu olabilir.
- Göze ait yapısal bazı sorunlar bebeklerde doğduğu anda veya doğumdan sonraki ilk aylarda göz tansiyonuna neden olabilir.
- Genellikle göz küresinin büyümesi,
Gözlerde asimetri,
Gözlerde sulanma,
Işıktan çok rahatsız olma,
Korneanın saydamlığını kaybetmesi ile kendini gösterebilir. - Tedavisi cerrahidir.
Göz tümörleri
- Bebeklerde en sık ve önemli göz içi tümörü retinoblastomdur.
- Göz bebeğinde beyazlık (lökokori) ve şaşılık en sık iki bulgusudur.
- Sinir kaynaklı bir tümör olduğu için beyine doğru ilerleme yapabilir.
- Bu nedenle sadece göz için değil hayatı da tehdit edebilen bir hastalıktır.
- Erken tanı ile tedavisi mümkündür.
Gece körlüğü (tavuk karası)
- Retina tabakasının ilerleyici kalıtsal bir hastalığıdır.
- Bu hastalarda gece görüşü azalır, görme alanı daralır.
- Hastalık ilerlediğinde gündüz görmede etkilenir.
- Özellikle ilerleyen yaşlarda gece araba kullanmak tehlikeli hale gelir.
- Gece aktivitelerine dikkat edilmelidir.
- Bazı tipleri erken yaşta ortaya çıkar hızlı ilerler, bazı tipleri geç ortaya çıkar yavaş ilerler.
- Uygulanan tedaviler hastalığı iyileştirmez, sadece ilerleme hızını yavaşlatır.
- Genetik bir hastalıktır.
- Ancak sonradan bazı hastalıkların seyrinde de oluşabilir.
- Akraba evliliklerinde daha sık görülür.
- Renk körlüğü, renkleri ayırt etme yeteneğinin bozulmasıdır.
- Gözün retina tabakasında bulunan mavi, kırmızı, yeşil pigmentlerin biri, ikisi veya üçü çok azdır ya da hiç yoktur.
- Sık olarak kırmızı ve yeşil renkler ayırt edilmez.
- Günlük yaşamda sorun yaratmaz ancak bazı mesleklerin uygulanmasında zorluk yaşanır.
- Çocuklarda 4-5 yaşından önce renk kavramı tam oturmadığından teşhis zor olabilir.
- Tedavi tam mümkün değildir.
- Özel birtakım lens ve gözlükler kullanılır.
Gözyaşı kanalı tıkanıklığı (Dakriyostenoz)
- Yenidoğan bebeklerde gözyaşı kanalının alt ucunun açılmadığı durumlarda oluşur.
- Doğumdan 2-3 hafta sonra bir ya da 2 gözde sulanma ve çapaklanmaya neden olur.
- İlk 1 yaşta kendiliğinden düzelebilir.
- Bu dönemde sadece göz masajı, enfeksiyon varsa antibiyotikli göz damlaları kullanılır.
- İlk 1 yaşta düzelme olmazsa göz hekimi tarafından değerlendirilir.