Çocuklarda Saç Hastalıkları

• Çocuklarda görülen saç hastalıkları genelde saç dökülmesi şikayeti ile kendini gösterir.
• Saç hastalıkları genetik sendrom,metabolik bozukluk,endokrin hastalıklar gibi sistemik hastalıkların belirtisi olabilir.
• Ayrıca kozmetik ve psikolojik sorunlara yol açabilmesi nedeniyle de önemlidir.

Alopesi Areata (pelad,saçkıran)

• Lokalize ve skar bırakmayan alopesilerin en sık görülen formu formu alopesi areatadır.
• Alopesi areata,genetik yatkınlık ile çevresel tetikleyici faktörlerin rolü bulunan otoimmun bir hastalıktır.
• Saçlı deri,yüz veya vücudun herhangi bir bölgesinde yama tarzı saç/kıl kaybı ile karakterizedir.
• Keskin sınırlı,yuvarlak veya oval yamalarla seyreder.

               

• Hastalığın insidansı kesin olarak bilinmemekle beraber %1-2’dir.
• Her iki cins eşit olarak tutulmaktadır.
• Hastaların %2’sinde  hastalık 2 yaş altında ortaya çıkar.
• Hastaların %60’ında ilk atak 20 yaş altında görülür.
• Alopesi totaliste saçlı derinin tümü,
• Alopesi universaliste tüm vücut kılları tutulur.
• Alopesi areata kıllı bölgelerin hemen hepsini tutsa da en sık saçlı deride görülür.
• Hastaların %60’ında ilk etkilenen bölge saçlı deridir.
• Ayrıca sakal bölgesini,kaşı,kirpikleri ve vücudun diğer kıl bulunan bölgelerini de etkileyebilir.
• Çocukluk döneminde en sık saçlı deri tutulumu görülmektedir.
• Kaş,kirpik,aksilla ve vücudun diğer kısımlarının tutulumu erişkinlerden daha azdır.
• Tırnak tutulumu alopesi areatalı çocuklarda daha sık görülür.
• Yüksük tırnak,ince kırılgan tırnak,longitudinal çizgilenme,kaşık tırnak en sık görülen bozukluklardır.
• Alopesi areatalı çocuklarda depresyon ve anksiyete gibi psikiyatrik bulgular fazla görülmektedir.
• Alopesik alandaki saçlı deri çoğunlukla normal görünümdedir.
• Hastalar genellikle semptom belirtmezler.
• Yama tarzındaki alopesik alanın sınırlarında,proksimale doğru giderek incelen,kısa,kolaylıkla çekilebilen kırık saçlar mevcuttur.
• Ünlem işareti görünümü veren bu kıllar tanısal stigmatlar arasında yer alır.
• Alopesi areatanın oksipital ve retroaurikuler bölgede bant şeklinde alopesik alan ile karakterize formu ofiazis olarak adlandırılır.
• Özellikle çocuklarda görülen bu form tedaviye dirençlidir.
• Alopesik areatada kötü prognostik faktörler;
  – Ofiazik patern
  – Tırnak tutulumu
  – Atopik dermatit
  – Tiroid hastalığı
  – Down sendromu gibi hastalıklarla birliktelik
  – Hastalığın erken yaşta başlaması
  – Yaygın saç kaybı
  – Aile hikayesi varlığı

Tanı

• Klinik görünüm alopesi areata tanısında genellikle yeterlidir.
• Ancak yaygın alopesi formlarında tanısal zorluk yaşanabilir.
• Kırık saç,siyah nokta,ünlem saç gibi bulgular tanıda yardımcıdır.
• Nadiren histopatolojik tanı gerekebilir.
• Saç çekme testi yapılabilir.
• Saç çekme testi : Başparmak ve işaret parmağı yardımıyla saçların sertçe çekilmesidir.
• 50-100 saç telinden oluşan tutam zorlanmadan çekildiğinde normalde 3-5 tel saç ele gelir.Fazlası patolojiktir
• 5 telden fazla saçın gelmesi ise büyüme döneminde durmaya ve senkronizasyona yol açan,
  sistemik bir nedenin varlığına işaret eder.

Ayırıcı tanı

• Alopesi areata çocukluk döneminde;
  – Tinea kapitis
  – Trikotillomani
  – Traksiyon alopesisi
  – Aplazi kutis konjenita
  – Konjenital kutis trianguler alopesi ile karışabilir.
• Yaygın formlarında ise;
  – Telogen effluvium
  – Androgenetik alopesi ile ayırımı yapılmalıdır.

Tedavi

• Hastanın yaşı ve hastalığın yaygınlığı tedaviyi planlamada ana unsurdur.
• 10 yaş altındaki hastalarda;
  – %5 minoksidil solüsyonu,
  – Orta potent topikal kortikosteroidler  veya antralinle kombinasyonu önerilmektedir.

Konjenital Trianguler Alopesi (Temporal Trianguler Alopesi)

• Konjenital olarak adlandırılmasına karşın hastaların yarıdan fazlası 2-9 yaş arasındadır.
• Saçlı deride frontotemporal bölgeye sınırlı,üçgen ya da lanset şeklinde,nadir görülen,skar bırakmayan alopesi formudur.

            

• Etyopatogenezi tam olarak bilinmemektedir.
• Genellikle unilateral yerleşimlidir,fakat bilateral de olabilir.
• Alopesik alanda terminal kıllar terine vellus tipinde kıllanma gözlenir.
• İlerleme göstermeksizin stabil seyreder,asemptomatiktir.
• Alopesi areata ile sıklıkla karışabilir.
• Alopesi areata oval şekilli ve saçlı derinin herhangi bir bölgesine yerleşebilirken,
  konjenital trianguler alopesi üçgen şeklinde ve sadece frontotemporal bölge yerleşimlidir.
• Ayrıca alopesi areata zamanla genişleme gösterebilir  veya iyileşebilirken,diğeri stabil seyreder.
• Spesifik bir tedavisi yoktur.
• Bilinen tek başarılı tedavi saç greft tranplantasyonudur.

Traksiyon Alopesisi

• Kız çocuklarında  gözlenebilen,at kuyruğu,saç örgüsü gibi saç stilleri sonucunda traksiyona bağlı travmatik alopesidir.
• Saç yoğunluğunda azalma,saçlarda kırılma hatta sikastrisyel alopesi gelişebilir.
• Saç kaybı genellikle temporal bölgelerden ve kulak sınırından başlar.
• Tedavide yanlış saç toplama alışkanlığını düzeltmek yeterlidir.

     
Trikotilomani (saç yolma hastalığı)

• Kişinin kendi saçını çekmesiyle karakterize bir dürtü bozukluğudur.
• Özellikle küçük çocuklar ve ergenlerde görülür.
• Küçük çocuklarda sıklıkla parmak emme ve tırnak yeme alışkanlığıyla beraber görülür.
• Genellikle frontoparietal bölgede kıvrık ve kırık kıllar içeren düzensiz veya anguler şekilli plaklar oluşur.
• Alopesi areatadan farklı olarak etkilenen alanda saçların tamamen kaybı gözlenmez.
• Değişen uzunluklarda kısa,kırık saçlar tanı için ipucudur.
• Tedavide psikoterapi töntemleri,klomipramin veya fluoksetin gibi ilaçlar kullanılabilir.

Telojen Efluviyum

• Çocuklarda non-inflamatuvar,skar bırakmayan yaygın saç kaybının en sık nedenidir.
• Kıl siklusundaki bozukluğa bağlı olarak gelişen,telojen saçların yaygın dökülmesiyle karakterizedir.
• Telojen efluviyum nedenleri;
  – Hipotirodi,hipertiroidi
  – Kilo kaybı
  – Biyotin eksikliği
  – Esansiyel yağ asidi eksikliği
  – Protein-kalori açığı
  – Demir,çinko,magnezyum eksikliği
  – İlaçlar
  – Stres
  – Yenidoğanın fizyolojik saç dökülmesi

            

• Dökülmeye neden olan etkenden 2-3 ay sonra klinik tablo başlar.
• Geçici olup nadiren %50’nin üzerinde saç dökülmesi yapar.
• Hastalığın tanısı hikaye ve muayene ile konur.
• Saç çekme testi çoğunlukla pozitifdir.
• Nedene yönelik tam kan sayımı,demir,demir bağlama kapasitesi,ferritin ve tiroid fonksiyon testleri istenebilir.
• Tetkikler normal ise destekleyici tedavi önerilir.

Anajen efluviyum

• Anajen fazın anormal olarak durmasıyla,büyüyen saçların ani kaybıdır.
• Saçların %80’ninden fazlası anajen fazda bulunduğu için dökülme çok fazladır.

         

• Toksinler,radyasyon ve kemoterapi sonucu gelişir.
• Toksik ajan kesildiğinde tekrar büyüme başlar.

Androgenetik alopesi

• Saçlı derideki kılların progresif olarak incelmesiyle karakterize saç kaybıdır.
• Erişkinlerde saç kaybının en sık nedenidir.
• Ergenlikte androjenlerin yükselmesi ile adolesan dönemde de gözlenebilir.
• Çocuklar hiperandrojenemi açısından değerlendirilmelidir.

Tinea kapitis

• Çocukluk döneminde en sık görülen fungal enfeksiyondur.
• Kıl folikülü ve saçlı derinin dermatofit enfeksiyonudur.
• Püberte öncesi çocuklarda sık görülür.
• Farklı klinik görünümleri olabilir.

          

• Bazı hastalarda alopesik alanlarda hafif kızarıklık ve skuam,bazı hastalarda saçlı deri yüzeyinde kırılan
  kıl şaftları siyah noktalar halinde tuz-karabiber görünümü oluşturabilir.
• Yoğun inflamasyon durumunda kerion denilen tinea kapitis formunda püstüllerin eşlik ettiği,
  deriden kabarık,hassas nodüler plaklar gözlenir.
• Bu plaklara ağrılı servikal lenfadenopati eşlik eder.
• Kerion,acilen tedavi olmazsa skar bırakan kalıcı saç kaybı gelişebilir.

 

Şereflican B,Göksügür S.B,Göksügür N.Çocuklarda Görülen Saç Hastalıkları.Klinik Tıp Pediatri.(Ağustos 2015).Cilt.7.Sayı.7(29 Ekim 2015)