Çocuklarda Vitaminler

Vitaminler,diğer besin öğeleri ile birlikte,sağlıklı büyümeyi destekleyen ve eksikliğinde,hastalık bulguları oluşturan maddelerdir.

Vitaminler

• Yağda eriyenler
  – A vitamini
  – D vitamini
  – E vitamini
  – K vitamini
• Suda eriyenler
  – B1 (Tiamin)
  – B2 (Riboflavin)
  – B3 (Niasin)
  – B5 (Pantotenik asit)
  – B6 (Pridoksin)
  – B8 (Biotin)
  – B9 (Folik asit)
  – B12 (Kobalamin)
  – C vitamini

A vitamini

• Büyük bir kısmı karaciğerde depo edilir.
• A vitamini gereksinimi retinol ve A vitamini öncüsü olan karotenoidlerden (yeşil yapraklı sebzeler) sağlanır.
• A vitamini;
  – Görme işlevleri
  – Epitel doku devamlılığı
  – Büyüme ve gelişme
  – Üremenin sağlanabilmesi
  – Bağışıklık sisteminin devamı için önemlidir.

D Vitamini     

• D vitamini, hormona benzeyen özellikleri olan yağda eriyen bir vitamindir.
• D vitamini, besinler ve güneş tarafından karşılanır.
• D vitamini ihtiyacının %90’nı güneş ışınları ile deride yapılır.
• Deride yapılan D vitamini kas ve yağ dokusunda depolanır,
• Veya karaciğer ve böbreğe geçip, D vitamininin aktif şekline dönüşerek  kullanılır.
• Güneş ışınları ile deride D vitamini yapımı olmadan, sadece besinler ile günlük D vitamini ihtiyacı karşılanamaz.
• Yaz döneminde 3-4 haftalık bilinçli güneşlenme ile 6 aylık D vitamini ihtiyacı depolanabilmektedir.
• Kollar ve bacaklar çıplak olacak şekilde günde 20-30 dakika kadar güneş ışını D vitamini yapımı için yeterlidir.
• Kışın yetersiz güneş ışınları,ışınların eğik gelmesi, hava kirliliği, vb. nedenlerden ötürü D vitamini oluşumu azdır.
• UV (güneş ışınları) camdan geçmemektedir,
• Ayrıca güneş koruyucu kremler de D vitamini yapımını olumsuz etkilemektedir.
• D vitamini ince bağırsaklardan kalsiyumun emilmesini ve kemik yapımında kullanılmasını kontrol eder.
• Yetersizliğinde büyüme çağındaki çocuklarda raşitizm,
• Yetişkinlerde osteomalazi (kemiğin yumuşaması), ileriki yaşlarda osteoporoz (kemik erimesi) gelişir.
• Kan analizleri, kemik grafileri olmadan raşitizme karar vermek güçtür.
• D vitamini eksikliğinde alınan kalsiyumun %30’u,varlığında ise %80’i emilir.

• Yeterli D vitamini alınamaması durumunda;
  Özellikle bebeklerde kalsiyum eksikliğine bağlı nöbetler(havaleler),
  Büyümede yavaşlama,
  Oturma ve yürümede gecikme,
  Terleme,
  Kafa şeklinde değişimler,
  Büyük bıngıldak,
  Bacaklarda eğrilik,
  Sık akciğer enfeksiyonları yaşanabilir.
• Yapılan çalışmalar annelerin %80’ninin D vitamini düzeyinin yeterli olmadığı,
• Buna bağlı olarak doğan bebeklerinin de D vitamini düzeyinin yetersiz olduğunu gösterilmiştir.
• Hamilelik döneminde D vitamini kullanılmasının sakıncası bulunmamaktadır.
• İlk aylarda bebeklerin yeterli güneş görememesi,
  Anne sütü ve ek gıdalardaki D vitamini miktarının yetersizliği nedeniyle
  Doğumdan itibaren tüm çocuklara en az 1 yıl süre ile her gün 400 Ü D vitamini verilmelidir.
• Güneş ışınları ile deride yapılıp vücutta biriken D vitamini toksik etki göstermemektedir.
• Ancak ağızdan alınan fazla dozda D vitamini toksik etki yapabilir.
• Bu nedenle çocuklara erken diş çıkarma, erken yürüme amacıyla D vitamini yüklemesi yapılmamalıdır.
• Fazla D vitamini alınması kemiklerde kalsiyum birikimine, dolayısıyla fiziksel geriliklere ve böbrek sorunlarına yol açabilir.
• Bıngıldağı küçük fakat baş gelişimi, baş çevresi ölçümleri ayına uygun olan bebeklerin D vitaminleri kesilmemelidir.
• Karaciğer, yumurta sarısı, yağlı balıklar D vitamininden zengin besinlerdir.
• Vücuttaki D vitamini durumu 25-hidroksi vitamin D (25-OHD) düzeyi ile değerlendirilir.
• 30 ng/ml altındaki değerler düşük ya da yetersiz olarak kabul edilir.
• D vitamini eksikliği  < 20ng/ml
  – Hafif 11-20ng/ml
  – Orta  5-10ng/ml
  – Ağır   < 5 ng/ml
• D vitamini yetersizliği 21-29/ng/ml
• D vitamini yeterli > 30ng/ml

Çocuklarda Multi-vitamin Desteği

• Çocuklarda sağlıklı büyüme için yeterli vitamin ve mineral desteğinin sağlanması önemlidir.
• Günlük vitamin ve mineral ihtiyaçlarının sağlanması için,çoğu kez düzenli ve dengeli beslenme yeterlidir.
• Gereksiz kullanılan vitamin ve mineraller,toksik ve metabolik bozukluklara yol açabilir.
• Çocuklar için sağlıklı beslenmede ana kural et,süt,yumurta,meyve ve sebzenin düzenli tüketilmesidir.
• Sağlıklı beslenen çocuklarda genellikle vitamin eksikliği görülmemektedir.
• Ancak ilk 2 yaşta D vitamini desteği gerekmektedir.
• Vitamin içeren ilaçlar daha çok iştahın artması amacıyla kullanılmaktadır.
• Ancak vitaminlerin direkt iştahı artırdığına yönelik net bir analiz bulunmamaktadır.

Akşit,S.Çocuklarda vitamin-mineral kullanımı.(15-16 Kasım 2013)http://www.sosyalpediatri.org.tr/kanitadayali(20 Nisan 2015)
Çeltik,Ç.Çocuklarda multi-vitamin desteği.(Kasım-Aralık 2014)Clinic Pediatri.Cilt:9Sayı:6(20 Nisan 2015)