Çocuklarda karın ağrısı
- Karın ağrısı çocukluklarda çok sık görülen bir yakınmadır.
- Karın ağrısının nedenleri ve bulguları yaşlara göre farklılıklar gösterir.
- Bu nedenle tanı koymada güçlüklerle karşılaşılır.
- Karın ağrısı 3 tiptir.
1- Viseral
2- Pariyetal
3- Yansıyan
Viseral karın ağrısı
- Viseral ağrı,karın içi organlarının çekilmesi,gerilmesi veya iskemisi sonucu oluşur.
- Bu ağrılar iyi lokalize edilemezler.
- Sıklıkla orta hatta künt veya kramp şeklindedir.
- Acı veya rahatsızlık hissi olarak kendini gösterir.
- Terleme,yorgunluk,bulantı ve kusma gibi otonomik semptomlar ağrıya eşlik edebilir.
- Mide,duodenum,pankreas,karaciğer ve safra yolları gibi ön bağırsak organlarının ağrıları epigastrik bölgede,
- İnce bağırsaklar ve çekum gibi orta bağırsak kökenli organlar periumbilikal bölgede,
- Kalın bağırsak,rektum,ürogenital organlar gibi son bağırsağa ait ağrılar infraumbilikal bölgede hissedilir.
- Gastroenteritler,konstipasyon,akut pankreatit,apandisit ağrıları bu gruba girmektedir.
Pariyetal karın ağrısı
- Pariyetal ağrılar,etkilenen organın pariyetal peritonu uyarması ile oluşur.
- Ağrı keskin,yoğun ve iyi lokalize edilir.
- Aynı zamanda hareket ve öksürük ile artar.
Yansıyan karın ağrısı
- Yansıyan ağrı,pariyetal karın ağrısı ile aynı özelliklere sahiptir.
- Ancak ağrı etkilenen organdan uzakta,farklı bir bölgede hissedilir.
- Yansıyan ağrı deride veya dokuların daha derin kısımlarında hissedilir ve iyi lokalize edilirler.
Sınıflama
Karın ağrıları nedenlerine göre 3 grupta incelenir.
- Akut
– Medikal
– Cerrahi - Kronik
- Psikolojik
Akut karın ağrısı
- Akut karın ağrısı,kendi kendini sınırlayabileceği gibi,acil cerrahi girişim gerektiren bir hastalığın belirtisi de olabilir.
- Karın ağrısının nedenleri ve klinik bulguları yaşlara göre farklılık gösterebildiğinden tanıda zorluklar olabilmektedir.
- Ancak erken tanı ve tedavi mortalite/morbiditenin azalmasında oldukça etkilidir.
| Yaşlara göre akut karın ağrısı nedenleri | |||
| < 1yaş | 2-5 yaş | 6-11 yaş | 12-18 yaş |
| İnfantil kolik | Gastroenterit | Gastroenterit | Apandisit |
| Gastroenterit | Apandisit | Apandisit | Gastroenterit |
| Kabızlık | Kabızlık | Kabızlık | Kabızlık |
| İdrar yolu enfeksiyonu | İdrar yolu enfeksiyonu | Fonksiyonel ağrı | Dismenore |
| İnvajinasyon | İnvajinasyon | İdrar yolu enfeksiyonu | Mittelschmerz |
| Malrotasyon/Volvulus | Malrotasyon/Volvulus | Travma | Pelvik inf.hastalık |
| Boğulmuş fıtık | Travma | Tonsillofarenjit | Over hastalıkları |
| Hirschprung hastalığı | Tonsillofarenjit | Pnömoni | |
| Orak hücreli anemi | Orak hücreli anemi | ||
| Meckel divertikülü | Henoch-Schönlein | ||
| Henoch-Schönlein | Mezenter lenfadenit | ||
| Mezenter lenfadenit | FMF | ||
| FMF | Diabetes Mellitus | ||
Kronik karın ağrısı
- Kronik veya tekrarlayan karın ağrısı,en az iki ay süre ile devam eden, sürekli veya en az haftada bir kez aralıklı olan ağrılardır.
- 2 alt grupta incelenirler.
– Organik karın ağrısı
– Fonksiyonel karın ağrısı - Organik karın ağrısı, çeşitli sistemlerin,yapısal,biyokimyasal veya fizyolojik bozuklukları nedeni ile oluşurlar.
- Kronik karın ağrılarının %30’da organik nedenler etkendir.
Fonksiyonel karın ağrısı
- Biyokimyasal veya yapısal bir anormallik yoktur.
- Testler ve fizik muayene normaldir.
- Fonksiyonel gastrointestinal bozukluklar beş gruba ayrılır.
1- Fonksiyonel dispepsi
2- İrritabl bağırsak sendromu
3- Karın migreni
4- Çocukluk çağı fonksiyonel karın ağrısı
5- Fonksiyonel karın ağrısı sendromu
| Fonksiyonel dispepsi için tanı kriterleri |
| Aşağıdakilerin tümünü içermelidir. |
| 1- Üst abdomende(umbilukus üzerinde) persistan veya tekrarlayan ağrı veya rahatsızlık hissi |
| 2- Defekasyonla düzelmeme veya dışkı sıklığı veya kıvamında değişiklikle başlamama |
| 3- Semptomları açıklayacak inflamatuvar,anatomik,metabolik veya neoplastik hastalık olmaması |
| Kriterlerin haftada en az bir kez olacak şekilde tanıdan önce en az 2 ay süre ile olması |
| İrritabl bağırsak sendromu için tanı kriterleri |
| Aşağıdakilerin tümünü içermelidir. |
1- Zamanın en az %25’inde aşağıdakilerden en az ikisi ile ilişkili karın ağrısı
|
| 2- Semptomları açıklayacak inflamatuvar,anatomik,metabolik veya neoplastik hastalık olmaması |
| Kriterlerin haftada en az bir kez olacak şekilde tanıdan önce en az 2 ay süre ile olması |
| Karın migreni için tanı kriterleri |
| Aşağıdakilerin tümünü içermelidir. |
| 1- En az 1 saat süren paroksismal yoğun,akut periumbilikal ağrı atakları |
| 2- Arada haftalar veya aylar süren sağlıklı dönemler |
| 3- Normal aktiviteyi etkileyen ağrı |
4- Aşağıdakilerden en az ikisi ile ilişkili ağrı
|
| 5- Semptomları açıklayacak inflamatuvar,anatomik,metabolik veya neoplastik hastalık olmaması |
| Son 12 ayda en az 2 kez kriterlerin tamamlanması |
| Fonksiyonel karın ağrısı için tanı kriterleri |
| Aşağıdakilerin tümünü içermelidir. |
| 1- Epizodik veya devamlı karın ağrısı |
| 2- Diğer fonksiyonel Gİ hastalıklar için yetersiz kriterler |
| 3- Semptomları açıklayacak inflamatuvar,anatomik,metabolik veya neoplastik hastalık olmaması |
| Kriterlerin haftada en az bir kez olacak şekilde tanıdan önce en az 2 ay süre ile olması |
| Fonksiyonel karın ağrısı sendromu için tanı kriterleri |
| Zamanın en az %25’inde fonksiyonel karın ağrısı ve aşağıdakilerden en az birinin varlığı |
| 1- Günlük aktivitede bir miktar etkilenme |
| 2- Başağrısı,eklem ağrısı ve uyuma güçlüğü gibi ek somatik semptomlar |
| Kriterlerin haftada en az bir kez olacak şekilde tanıdan önce en az 2 ay süre ile olması |
Psikolojik Faktörler
- Psikolojik faktörler,santral ve enterik sinir sistemi arasındaki bağlantıyı artırır ve bunun
sonucunda viseral hipersensitivite ortaya çıkar.
Klinik Yaklaşım
- Öykü
- Fizik muayene
- Laboratuvar
- Görüntüleme ve endoskopik inceleme
- Karın ağrısının değerlendirilmesinde öykü çok önemlidir.
- Öykü mümkünse ebeveyn ve çocuk ile ayrı ayrı değerlendirilmelidir.
- Fizik muayene sırasında hastanın yüz mimikleri,solunum şekli,vücut postürü ve hareketleri gözlenmelidir.
- Hastanın boyu ve kilosu,büyüme eğrisi kontrol edilir.
- Pubertal evreleme yapılır.
- Karın muayenesinde inspeksiyon ile distansiyon,peristaltik hareketler gözlenir.
- Karnın oskültasyonu ile bağırsak seslerinde azalma ya da artma değerlendirilir.
- Artış ishal veya kısmi tıkanıklığı düşündürürken,azalma ileusu akla getirebilir.
- Ayrıca abdominal aortta üfürüm açısından dikkatli olunmalıdır.
- Karın palpasyonunda,hassasiyetin lokalizasyonundan yararlanılır.
- Defans ve rebound peritoneal irritasyon varlığını gösterir.
- Palpasyonla ayrıca organların büyümesi ve kitle varlığına bakılır.
- Rektal muayenede mutlaka yapılmalıdır.(Anal fissür,fitül,skin tag,tuşede kan varlığı)
- Kronik karın ağrısı olan hastalarda alarm bulbularından herhangi birinin varlığı durumunda laboratuvar,
radyolojik ve endoskopik incelemeler yapılabilir. - Alarm bulgu bulunmadığı sürece incelemeler minimal tutulur.
| Alarm Semptomları | |
| Öykü | Fizik muayene |
| 5 yaşından önce başlangıç | Büyüme geriliği |
| Göbekten uzaklaşan lokalize ağrı | Sarılık |
| İnat eden sağ üst/sağ alt kadran ağrısı | Solukluk |
| Uykudan uyandıran ağrı | Ateş |
| Yutma güçlüğü | Perirektal hastalık(Skin tag,fissür) |
| İnatçı kusma | İstemsiz kilo kaybı |
| Gastrointestinal kan kaybı | Eklem şişliği,kızarıklığı |
| Gece olan ishal | Organomegali |
| Ailede inflmatuvar bağırsak hastalığı | Laboratuvar |
| Püberte gecikmesi | Anemi |
| Artrit,aftöz ülserler | Sedimentasyon,Transaminaz yüksekliği |
| Çölyak hastalığı veya peptik ülser öyküsü | Dışkıda gizli kan pozitifliği |
| Dizüri,hematüri,flank bölgesinde ağrı | Anormal idrar analizi |
Urgancı,N.Çocuklarda karın ağrısına yaklaşım.(Temmuz-Ağustos 2015)Klinik Tıp Pediatri.Cilt:7Sayı:4(13 Ekim 2015)