Çocuklarda Başağrısı

• Başağrısı,kafatası içinde veya dışında oluşan sorunlar nedeniyle çıkan rahatsızlık hissidir.
• Başağrısı nedenleri değerlendirildiğinde ;
  – %39’unun viral hastalığa,
  – %16’sının sinüzite,
  – %16’sının migrene,
  – %6’sının post-travmatik,
  – %5’inin gerilim tipi başağrısına,
  – %5’inin farenjite bağlı olduğu bulunmuştur.

• Tanıda kapsamlı öykü alınması esastır.
• Çocukların yaş gruplarına göre sorulara verecekleri cevap farklılık göstermektedir.
• Küçük çocuklar başağrısını tanımlayamadıkları için ağrıya huzursuz olarak,sallanarak,bir kenara çekilerek reaksiyon gösterebilirler.
• Bu nedenle,küçük çocuklar için anne babalara sorulan sorular daha çok davranış üzerinden olmalıdır.
• Uluslararası başağrısı komitesi’nin başağrısı öyküsü alırken sorulmasını önerdiği sorular;
  – Ne kadar süredir başağrısı var?
  – Başağrısı tek bir karakterde mi,yoksa birden fazla karakterde mi?
  – Ağrı neye benziyor?
  – Ağrı nerede oluyor?
  – Başağrısı hangi sıklıkla oluyor? Ne kadar sürüyor?
  – Ağrıyı neler azaltıyor ya da artırıyor?
  – Başağrısı başladığında yaptığı işi bırakıyor mu?
  – Mide bulantısı,kusma,uyuma,baş dönmesi gibi başka yakınmalar var mı?
  – Ağrı genelde günün hangi saatinde oluyor?
  – Ağrının başlayacağını işaret eden belirtiler var mı?
  – Ağrılar için hiç ilaç aldı mı?
  – Ağrıyı etkileyebilecek başka tıbbi sorunlar var mı?
  – Gece ağrı ile uyanıyor mu?
  – Başağrısı sırasında hiç kan basıncı ölçüldü mü?
  – Ailede başka başağrısı olan var mı?
• Ağrının özellikleri tanıya götürmede yardımcı olabilir.
  – Yeni ortaya çıkan ve sık yineleyen ağrı,
  – Tek taraflı ve uzun süreli ağrı,
  – Daha önceki ağrı paterninin kötüleşmesi,
  – Gece ağrı ile uyanma,
  – Uyandığında başağrısının olması,
  – Fokal nörolojik belirtiler,beyinde yer kaplayan lezyonlar açısından acilen incelenmelidir.

Başağrısı Sınıflaması
             Klinik seyire göre yapılan sınıflama yaygın olarak kullanılmaktadır.Buna göre;
             1- Akut başağrıları
             2- Akut tekrarlayıcı başağrıları
             3- Kronik progresif başağrıları
             4- Kronik non-progresif başağrıları olarak sınıflandırılırlar.

Akut başağrıları

• Ani başlayan,şiddeti artan tek atakla kendini gösteren başağrılarıdır.
• Çocuğun daha öncesinde,başağrısına ait hiçbir hikayesi yoktur.
• Başağrısı generalize veya lokalize olabilir.
• Akut başağrısı tarif eden bir çocukta,nörolojik bir belirti veya bulgular saptanırsa erken tanı önemlidir.
• Akut generalize baş ağrısı olan çocukların;
  – %39’da santral sinir sistemi dışı enfeksiyonlar,
  – %19’da gerilim tipi başağrısı,
  – %9’unda travma,
  – %5’inde vaskuler nedenler,
  – %5’inde hipertansiyon saptanmıştır.
• Akut lokalize başağrısı olan çocuklarda;
  – Sinüzit,otit,
  – Okuler bozukluklar,
  – Diş hastalıkları,
  – Temporomandibuler eklem bozuklukları,
  – Kafa travması nedenler arasındadır.

Akut tekrarlayıcı başağrısı

• Başağrısı,aralıklarla tekrarlar ve ağrılı dönemlerin arasında,ağrısız dönemler mevcuttur.
• Küme başağrıları,kronik paroksisml hemikrani ve egzersiz sonrası başağrıları bu grupta yer alır.
• Akut tekrarlayıcı başağrısının klasik örneği ve en sık nedeni migren başağrılarıdır.

Kronik progresif başağrıları

• Bu tip başağrılarında,ağrının şiddeti ve sıklığı gittikçe artar.
• Genellikle başağrısına kusma,letarji,kişilik değişiklikleri,ataksi,güçsüzlük ve görme problemleri,
  konvülziyonlar gibi kafaiçi basınç artışı belirtileri eşlik eder ve sıklıkla ilerleyicidirler.
• Hidrosefali,beyin tümörü,psödötümör serebri,beyin absesi ve kronik subdural hematom bu gruba örnektir.
• Bu grup hastaların bir kısmında nörolojik muayene normal bulunabilirken,diğer bir kısmında papil ödemi,
  6.kraniyal sinir paralizisi ve lokalize nörolojik bulgular saptanabilir.

Kronik non-progresif başağrıları

• Gerilim tipi başağrıları veya kas kontraksiyonu başağrısı olarak da tanımlanır.
• Ağrı çok sık olabilir.
• Her gün belli bir zamanda ortaya çıkabilir
• Şiddeti hafiften orta dereceye kadar değişebilir.
• Kafaiçi basınç artışına ait bir semptom veya ilerleyici nörolojik hastalık bulgusu eşlik etmez.
• Hastanın nörolojik muayenesi normaldir.
• Başağrıları sıklıkla stres ile ilişkilidir.

Mikst(karışık) tip başağrısı

• Bu tip başağrısı yukarıdakilerin kombinasyonu şeklindedir.

 Başağrılı çocuğun değerlendirilmesi

• Detaylı öykü,
• Detaylı sistemik ve nörolojik muayene,
• Başağrısının primer ya da sekonder olup olmadığının ayırımı,
• Öyküye göre laboratuvar analizi ve/veya görüntüleme

• Çocuklarda akut,non-travmatik başağrılarının çoğu kolaylıkla tedavi edilebilen ÜSYE,sinüzit ya da migren sonucudur.
• Bunun dışındaki sekonder sebeplere bağlı başağrılarında öncelikle altta yatan sebep tedavi edilmelidir.
• Tekrarlayan başağrılarının yani migren tedavisinde ise;
  – Presipite eden etkenlerin saptanması ve uzaklaştırılması
  – Profilaktik tedavi ve non-farmokolojik tedavi yani davranış tedavisi uygulanmalıdır.

Görüntüleme kriterleri

• Kısa süre içinde tek veya tekrarlayan şiddetli başağrısı
• Kronik progresif ağrı ya da ağrının karakterinin değişmesi
• KİBAS düşündüren ağrı ya da KİBAS bulgusu
  – Sabah erken saatlerde ağrı
  – Uykudan ağrı ile uyanma
  – Kusma,sabah kusmaları
  – Öksürme ile ağrının artması
• Eşlik eden semptomlar
  – Kişilik,bilinç,davranış değişikliğ
  – Görme bozuklukları
  – Ateş
  – Nöbet
• Nörokutan hastalık ya da sistemik hastalık öyküsünün varlığı,kafa travması öyküsü
• 3 yaşından küçük çocuklar
• Nörolojik bulgusu olan çocuklar

Erdağ,G.Ç.Çoçukluk Çağı Başağrıları.(Temmuz-Ağustos 2015)Klinik Tıp Pediatri.cilt:7.sayı:4 (12 ekim 2015)