Boğmaca

• Boğmaca aşılamaya rağmen hem gelişmekte hem de gelişmiş ülkeler için hala sorun olmaya devam etmektedir.
• Boğmaca özellikle küçük çocuklarda ağır seyredebilen,çok bulaşıcı bir hastalıktır.
• Solunum yolu veya direkt temasla geçer.
• Boğmaca etkeni dış ortamda yaşayamaz,bu nedenle bulaşma özellikle öksürük sırasında yayılan damlacıklarla olur.
• En sık temmuz – ekim ayları arasında görülür.
• Ergenler ve erişkinler önemli bir bulaşma kaynağıdır.
• Bebekler ve küçük çocuklar hastalığı çoğu zaman belirti vermeyen büyük kardeşleri ya da yetişkinlerden alırlar.
• En bulaştırıcı dönem öksürük nöbetleri öncesi dönemdir.
• Bulaştırma öksürük başladıktan sonra 3 hafta kadar devam eder.
• Kuluçka süresi 6-21 gündür.(ortalama 7-10 gün)
• Anneden geçen boğmaca antikorları çok azdır ve hızla kaybolur.Bu nedenle bebeklik döneminde ağır seyirli boğmaca yaşanabilir.

• Hastalardaki belirtiler hastanın yaşı,bağışıklık durumu ve etkene göre değişiklik gösterir.
• 2 yaşın altındaki çocuklarda görülen belirtiler

–       Paroksismal öksürük (%100)
–       Boğulma (%60-70)
–       Kusma (%60-80)
–       Nefes almada zorluk (%70-80)
–       Havale (%70-80)

• 2 yaşından büyük çocuklarda ise klinik belirtilerde azalma ve süresinde kısalma olur.Havaleler nadirdir.
• Yenidoğan bebekler ve 3 aydan küçük çocuklarda öksürük ön planda değildir.
• Bu bebeklerde apne(solunumun geçici olarak durması),dispne (zolu nefes alma) ve morarma daha belirgindir.
• Aşılı olan çocuklarda hastalık daha hafif seyreder.
• Ateş bütün yaş gruplarında genellikle 38.4C’yi geçmez.
• Boğmaca 6-8 hafta sürer ve hastalığın 3 dönemi vardır.
  Kataral dönem (1-2 hafta)
  Paroksismal Dönem (Spazmotik Dönem) (2-4 hafta)
  Nekahat dönemi (İyileşme Dönemi) (1-2 hafta)

Kataral dönem
–       Üst solunum yolu enfeksiyonu şeklindedir.
–       Bu dönemde boğmacadan kuşkulanılmaz.
–       Burun akıntısı,hapşırma,öksürük,gözlerde sulanma ve hafif ateş vardır.

Paroksismal Dönem (Spazmotik Dönem)
–       Bu dönemde öksürüğün sıklığında ve şiddetinde artma olur.
–       Tipik bir boğmaca öksürüğünde,5-10 kez kuvvetli öksürük ve bunu takip eden ani bir nefes alma oluşur.
–       Bu sırada yüzde kızarıklık,morarma olur.
–       Gözler dışarı fırlar,dil ileriye doğru çıkar,tükürük salgısında artış,boyundaki toplardamarlar belirginleşir.Arkasından kusma olur.
–       Öksürük nöbetleri,ses,ışık,yeme,içme,egzersiz gibi uyarılarla başlar.Daha çok geceleri ortaya çıkar.
–       Öksürük nöbetleri hafif vakalarda 5-10 kez,ağır vakalarda 40 veya daha fazla olur.
–       Hasta öksürük nöbetleri arasında iyi görünümündedir.

Nekahat (iyileşme) dönemi
–       Öksürük nöbetleri ve kusmada yavaş yavaş azalma olur.
–       Öksürük aylarca sürebilir.(yüz gün öksürüğü)
–       Aylar ve yıllar içerisinde üst solunum yolu enfeksiyonları ile öksürük nöbetleri tekrarlayabilir.

Teşhis

• Özellikle paroksismal dönemdeki öksürük nöbetlerinin görülmesi ile konulur.
• Ancak çok küçük çocuklarda veya erişkinlerde tipik öksürük nöbetleri görülmeyebilir.
• Kesin teşhis boğmaca etkeninin laboratuvarda üretilmesi ile olur.
• Ancak etkenin gösterilmemesi hastalığı ekarte ettirmez.

Komplikasyonlar(İstenmeyen Durumlar)

• Komplikasyonlar genellikle solunum sistemi ve sinir sistemini ilgilendirir.
• Pnömoni(zatürre) en sık kompliksayon olup 3 yaş altında boğmaca ölümlerinin %90’nından sorumludur.
• İkinci sık ölüm nedeni ansefalopatidir.(beyin dokusunun etkilenmesi)
• Ayrıca havale,burun kanaması,gözde kanama,kafaiçi kanaması,orta kulak iltihabı,göbek-kasık fıtığı,beslenme güçlüğü görülebilir.

    
gözde kanama                     zatürre          ağır seyreden boğmaca

Tedavi

• 6 ayın altındaki çocuklar ve klinik belirtileri şiddetli olan çocuklar hastanede tedavi edilmelidir.
• 14 gün süre ile antibiyotik (eritromisin) verilir,destekleyici tedaviler uygulanır.
• Hastalığın ilk döneminde (Kataral Dönem) verilen antibiyotik hastalığın şiddetini azaltmaktadır.
• Öksürük nöbetleri başladıktan sonra verilen antibiyotikler ise hastalığın seyrini etkilememekte fakat bulaşıcılığı azaltmaktadır.

Korunma

• Boğmacadan korunmada etkili tek yol aşılanmadır.
• Boğmaca hastalığı saptandığında aynı evde oturanlar ve yakın temasta bulunanlar yaş ve bağışıklık durumuna bakılmaksızın 14 gün süre ile antibiyotik (Eritromisin 40-50mg/kg/gün,4 dozda) almalı,temasta bulunanlar 20 gün sonrasına kadar solunum sistemi hastalığı açısından takip edilmelidir.

Koza Stratejisi

• Koza stratejisi bebekleri korumak için bebekle teması olan kişilerin (anne,baba,kardeş, bakıcı ve diğer ev halkı) aşılanmasıdır.
• İlk 3 boğmaca aşısı tamamlanıncaya kadar bebekler korumasızdır.
• Küçük bebeklerde görülen boğmacanın kaynağı:
  %25 anneler
  %75 ev halkı
  %20 kardeşleridir.

• Bu amaçla yenidoğanların ve aşıları tamamlanmamış süt çocuklarının çevresindekilere Tdap aşısının uygulanması önerilmektedir.
• Bu aşının özellikle bebek doğmadan önce bebekle temas edecek bireylere uygulanması en uygun yöntemdir.
• Tdap aşısı içeriği:Tetanoz,erişkin tip difteri ve erişkin tip aselüler boğmaca aşısı
• Tdap aşısı(Adacel.Boostrix) 10-64 yaş arasında tek doz IM uygulanır.
• Lokal istenmeyen etkilerdeki artış nedeniyle olabilirse,dT dozundan 2 yıl sonra bir doz önerilmektedir.

Koza uygulaması(27 Ocak 2012)www.sosyalpediatri.org.tr/index.php?option…id…koza..(11 Temmuz 2014)
Gültekin,A.Boğmaca.tipedu.cumhuriyet.edu.tr/Donem3/…/Pediatri/…/BOGMACA.ppt(11 Temmuz.2014)                                                      Beyazova,U.Koza stratejisi Tdab aşılaması.http://orion.pleksus.com.tr/puader/v2/files/file/pdf/Asida_guncel_durum_toplantisi_2012_gaziantep/Ufuk_Beyazova.pdf(11 Temmuz 2014)