Ateş
Birçok hastalığın önemli belirtilerinden birisi olan ateş,çocukların hasta olarak değerlendirilmesinde en önemli göstergedir.
Çocukların vücut sıcaklığındaki en ufak bir artış aileyi korkutmakta, gereksiz girişimlere, uygulamalara, gereksiz antibiyotik
ve aşırı dozda ateş düşürücü kullanılmasına neden olabilmektedir.
Ateş,vücut sıcaklığının normal sınırların üzerine yükselmesi olarak tanımlanır.
Normal vücut sıcaklığı
Koltuk altında 37,4C,
Ağız içinde 37,5C,
Rektal 38C,
Kulaktan 37,8C’nin altındadır.
Bu değerlerin üstündeki değerler kabaca ateş olarak kabul edilir.
Ateşin sıklıkla nedeni enfeksiyonlardır.
Ateşli çocuk değerlendirilirken ateşin derecesi,ateşin süresi,çocuğun yaşı,ailede havale öyküsü,ateş dışındaki yakınmalar dikkate alınır.
Ateşli bir çocuğun tedavisinde öncelik,
ateşin kendisinden çok altta yatan hastalığın saptanması
ve buna yönelik tedavinin verilmesi olmalıdır.
Tedavi sadece ateş düşürücü ilaçlarla değil, uygun yaklaşımlarla da desteklenmelidir.
Bu destek yaklaşımlar en az ateş düşürücüler kadar önemlidir.
Çocukluk çağında en sık kullanılan ateş düşürücü olan parasetamol ve ibuprofen tedavi dozlarında oldukça güvenilir ilaçlar olmalarına karşın, yüksek dozlarda verildiğinde başta karaciğer hasarı olmak üzere birçok yan etkiye sebep olabilmektedir. Bu nedenle ateş düşürücü ilaçların dozlarının, verilme aralıklarının, ilaçların yan etkilerinin bilinmesi, bilinçli kullanılması çocukların lehine olacaktır.
Günümüzde mevcut ve sık kullanılan ateş düşürücü ilaçlar parasetamol ve ibuprofen içeren gruplardır.
İlaç seçiminde parasetamol 1.seçenek,ibuprofen 2.seçenek olarak düşünülmelidir.
Parasetamol (Calpol,Minoset,Tamol,Vermidon, Tylol,Parol)
- Aç karnına alınması tercih edilir.
- Vücut ısısını verildikten sonraki 2 saat içerisinde 1-2C kadar düşürmektedir.
- Ateş düşürücü etkisi 3-4 saat kadar devam eder.
- 4-6 saat aralıklarla kullanılır.
- Önerilen tedavi dozu 10-15mg/kg/doz şeklindedir.
- Maksimum doz 60mg/kg/gün’dür.
- Ciddi bir yan etkisi yoktur.
- Uzun süreli kullanımda böbrek hasarı,
- Yüksek doz kullanımında karaciğer yetmezliği ve böbrek hasarı oluşabilir.
İbuprofen (Dolven,İbufen,Pedifen)
- Aç karnına alındığında etkisi daha hızlı olmaktadır.
- Ancak yemeklerden sonra kullanılması daha uygundur.
- Ateş düşürücü etkisi daha hızlı, daha uzun sürelidir.
- 6 -8 saat aralıklarla kullanılır.
- Önerilen tedavi dozu 5-10mg/kg/doz şeklindedir.
- Günlük maksimum doz 40mg/kg aşmamalıdır.
- 6 aydan küçük ya da 7kg’dan hafif çocuklarda önerilmez.
- Sindirim sisteminde kanama oluşturabileceğinden,ülser öyküsü olan çocuklarda dikkatli kullanılmalıdır.
- Kusma,ishali olan çocuklarda dikkatli kullanılmalı ya da parasetamol grubu tercih edilmelidir.
- Yan etkileri parasetamola göre biraz daha fazladır.
Diğer Ateş Düşürücüler
Ketoprofen (Profenid)
- 0.5mg/kg/doz şeklinde 6 saat ara ile uygulanır.
- Maksimum doz 2mg/kg/gün’dür.
Aspirin
- Reye sendromu,sindirim sisteminde kanama ve bazı yan etkileri nedeni ile ateş düşürücü olarak çok fazla kullanılmamaktadır.
Metamizol (Novaljin)
- Agranulositoz (kemik iliğinin baskılanması) adı verilen yan etkisi nedeni ile bazı ülkelerde kullanılmamaktadır.
- Ayrıca ateşi ve tansiyonu normal değerlerin altına düşürebilmektedir.
- Yan etkisi daha az olan diğer gruplar tercih edilmelidir.
Dönüşümlü ateş düşürücü ilaç kullanımı
- Ateş düşürücü ilaçlar mümkün olduğunca tek başına kullanılmalıdır.
- Ancak inatçı-yüksek ateş,havale öyküsü bulunan çocuklarda ancak hekim önerisi ile parasetamol ve ibuprofen 3-4 saat ara ile dönüşümlü kullanılabilinir.
Ateş tedavisinde destekleyici yaklaşımlar
- İnce giysiler giydirilir,gerekirse sadece iç çamaşırı ile kalınır.
- Oda ısısı 21-22C arasında tutulur.
- Ilık uygulama(su ile tatbikat veya banyo) ateşin düşmesini kolaylaştırır.
- Ilık su ile ıslatılmış bez ile alın,koltuk altları,kasıklara uygulama yapılıp birkaç dakika ara ile değiştirilir.
- Uygulamada soğuk su,alkol veya sirke kullanılmamalıdır.
- Vücut ısısını arttıracağından fizik aktivite kısıtlanır.
- Bol sıvı verilir,yağlı ve zor sindirilen gıdalardan kaçınılır.